Van der Steur heeft ter vervanging van zijn initiatiefwetsvoorstellen als Tweede Kamer lid een nieuw wetsvoorstel gemaakt met als doel om mediation meer op de kaart te zetten en de rechtspraak te ontlasten.

Om mediation als methode voor het oplossen van geschillen te stimuleren komt er een openbaar register voor mediators. Het register biedt meer waarborgen aan gebruikers van mediation. Alleen door de rechtbank beëdigde mediators worden toegelaten tot dit register, aldus Van der Steur.

Bij mediators die staan ingeschreven in dit openbare register kan de gebruiker ervan uitgaan dat zij over voldoende kennis en ervaring beschikken. Voor registratie gelden immers uniforme  eisen aan opleiding en ervaring.

Op dit moment bestaat er een MfN-register voor mediators; de mediators die in dit register zijn ingeschreven dragen echter niet de (straks wettelijk) beschermde titel van ‘beëdigd mediator’.  Nu zijn er in Nederland 3.000 geregistreerde mediators, onder wie 900 advocaten. Met de inschrijving van de MfN-geregistreerde mediators is naar mijn mening het kaf al van het koren gescheiden. Immers, uitsluitend mediators die een theoretisch- en praktijkexamen met succes hebben afgelegd worden toegelaten tot dit register en alleen zij mogen de titel MfN-registermediator voeren.

Het is mij dan ook niet duidelijk wat de toegevoegde waarde is van het afleggen van een eed bij de rechtbank, zoals de bewindsman in zijn wetsvoorstel voorstaat. Het verschil tussen de huidig geregistreerde mediator en de toekomstig beëdigd mediator is dat de toekomstige vlieguren moet hebben gemaakt om in aanmerking te komen voor de wettelijke registratie, terwijl dat voor de huidige MfN registratie niet het geval is.  Het risico bestaat dat de onervaren mediator geen zaken krijgt omdat hij niet beëdigd is. Dat lijkt mij geen wenselijk neveneffect.

De bevordering van mediation ‘an sich’ vind ik wel van belang omdat het bijdraagt aan dejuridisering van geschillen. In mediation zijn partijen persoonlijk betrokken bij het vinden van een oplossing voor hun geschil, waardoor partijen ook volledig achter de gevonden oplossing staan. Een beroep op de rechter is, als het goed is, dan niet meer aan de orde omdat de partijen de zaak zelf afdoen.

Een ander doel van dit wetsontwerp is dat Van der Steur de rechtspraak wil ontlasten. Een belangrijk element van het wetsvoorstel is het verplichtende  element. Als partijen een civiele procedure starten, moeten ze aan de rechter uitleggen waarom ze niet voor mediation hebben gekozen. De rechter kan dan oordelen dat partijen ten onrechte niet hebben overwogen mediation toe te passen, met als sanctie niet-ontvankelijkheid. Dat doet mijns inziens afbreuk aan het element vrijwilligheid, dat nu nog heilig is in mediationland.  Ik voorzie daarmee discussies tussen partijen over het al dan niet terecht niet hebben ingezet op mediation. En wat nu als de ene partij wel mediation heeft gewild en de andere partij niet? Resteert dan niet de keuze voor en de gang naar de rechter, waarbij de rechter zou kunnen oordelen om terug te gaan naar de mediationtafel, terwijl één partij daar geen zin in heeft? Dat lijkt mij weinig zinvol.

De Orde van Advocaten vindt dat het wetsvoorstel geen toegevoegde waarde heeft. ‘Onduidelijk is voor welk probleem dit wetsvoorstel een oplossing biedt’ aldus de Orde. Dat Van der Steur aandacht vraagt voor het fenomeen mediation vind ik een goede zaak. Maar van een gedwongen winkelnering mag geen sprake zijn.