Volkskrant redacteur heeft het laatste woord

Hof Amsterdam: Weer buigt het Hof Amsterdam zich over de spelregels bij het doen van klachtenonderzoek. Tijdig een onafhankelijk extern klachtenonderzoek doen is een must!

Inleiding

Ik heb op 8 oktober 2020 al een artikel geschreven met de titel ‘Literair recensent gaat zijn boekje te buiten’. Het kanton te Amsterdam had een beschikking gegeven over een literair recensist. Deze redacteur heeft hoger beroep ingesteld tegen de betreffende uitspraak.

Feiten

In deze zaak gaat het om een redacteur van de Volkskrant, die beticht werd van ongepast contact met schrijfsters. Deze werknemer schreef als vooraanstaand literair recensent boekrecensies voor de Volkskrant en was ook jurylid voor meerdere literatuurprijzen. Hij was al sinds jaar en dag in dienst bij DPG Media (lees: de Volkskrant). Toen de geruchtenstroom over grensoverschrijdend gedrag van deze redacteur begin 2018 op gang kwam, heeft de hoofdredacteur en de chef Boeken bij de Volkskrant met hem hierover gesproken. De werknemer ontkende de geruchten en weersprak dat hij ongepast contact zou hebben gehad met schrijfsters.

Vervolg proces

De NRC kreeg ook lucht van deze geruchten en was in februari 2000 bezig met een onderzoek naar deze werknemer, zo kwam de hoofdredacteur van de Volkskrant ter ore. Het gerucht ging dat de werknemer schrijfsters zou uitnodigen voor lunches voordat hij hun boeken zou recenseren. Werknemer heeft dit in een gesprek ontkend en verklaard dat zijn contacten met schrijfsters zich beperkten tot het doen van interviews.

Intern onderzoek: wat ging er mis?

De adjunct hoofdredacteur van de Volkskrant heeft vervolgens tussen 6 maart 2020 en 14 mei 2020 met tien vrouwelijke auteurs gesprekken gevoerd. Het onderzoek naar de gedragingen van de redacteur is echter gedaan, zonder dat hij hier zelf van op de hoogte is gebracht. Op 18 mei 2020 is een gesprek met de redacteur gevoerd, zonder dat hij eerst in de gelegenheid is gesteld om het verslag van het onderzoek te lezen en hierop te reageren.

Hoor en wederhoor

Het had volgens het Hof op de weg van de Volkskrant gelegen om hem in het kader van hoor en wederhoor inzage te geven in en tijd voor reflectie op het schriftelijke rapport. De Volkskrant heeft echter enkel volstaan met het mondeling meedelen van de conclusies van het rapport. Hierdoor is de redacteur de kans ontnomen om zich adequaat te kunnen verweren tegen ernstige beschuldigingen aan zijn adres. Volgens het Hof droeg het interne onderzoek het karakter van een ‘fishing expedition’, omdat het onderzoek niet tot stand was gekomen naar aanleiding van concrete klachten. Daarna is De Volkskrant voortvarend te werk gegaan en heeft de redacteur op 19 mei 2020 op non-actief gesteld en op dezelfde dag tijdens een video-call aan alle twaalf chef-redacteuren meegedeeld, dat de Volkskrant had besloten de redacteur te ontslaan wegens een vertrouwensbreuk. Op 30 mei 2020 heeft de Volkskrant in een bericht excuses aangeboden aan de schrijfsters.

Oordeel Hof

Het Hof vindt deze gang van zaken uiterst onzorgvuldig en prematuur, en onnodig diffamerend en beschadigend voor de redacteur. Alhoewel de redacteur bij aanvang van het gesprek op 19 mei 2020 een deel van de wijten heeft erkend, spijt heeft betuigd en beterschap heeft beloofd, bleef de conclusie van de hoofdredacteur aan het einde van het gesprek dat zijn vertrouwen in de werknemer onherstelbaar was gebroken.

Extern klachtenonderzoek

Het oordeel van de Volkskrant was op 19 mei 2020 al geveld, terwijl er toen nog geen externe onafhankelijke klachtencommissie was ingesteld. Dat rekent het Hof de Volkskrant zwaar aan. Het later alsnog gedane externe onderzoek kon de goedkeuring van het Hof niet dragen, omdat dit onderzoek enkel tot doel had om het reeds uitgevoerde interne onderzoek te valideren. Bovendien is de werknemer in dit onderzoek niet gehoord en is zijn reactie op de klachten door de onderzoekers niet geverifieerd en gewogen in het kader van de samenvatting.

Reputatieschade

Door de buitengewoon onzorgvuldige wijze waarop het onderzoek is verricht heeft de redacteur reputatieschade opgelopen, aldus het Hof. Dat de werknemer blijkens een aantal geanonimiseerde verklaringen van de schrijfsters en het feit dat meerdere van de gehoorde schrijfsters anoniem wilden blijven onrust en een gevoel van onbehagen heeft veroorzaakt, valt hem te verwijten. De redacteur ontvangt desondanks een billijke vergoeding van € 370.000,- bruto vanwege de steken die de werkgever bij het doen van het onderzoek heeft laten vallen.

Moraal van het verhaal

Als werkgever is het verstandig om uw vingers niet te branden aan het zelf doen van een intern onderzoek. Begin met het laten doen van een signaalonderzoek door een externe commissie (voor het geval er nog geen concrete klachten zijn) of stel bij concrete klachten een onafhankelijk extern klachtenonderzoek in. In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister.

Dit artikel is geschreven door mr. Brigitte Siesling